Maagverkleining verwijzing: Informatie voor verwijzers

Uw patiënt worstelt al jaren met ernstig overgewicht en als huisarts of specialist merkt u dat pogingen om blijvend gewichtsverlies te bereiken keer op keer stranden. De (kans op) fysieke klachten, zoals diabetes, slaapapneu en verhoogd cholesterol, nemen toe en u vraagt zich af of een maagverkleining de juiste stap is. Maar wat zijn precies de voordelen? En wegen die op tegen de risico’s van een chirurgische ingreep? Dr. Kevin Göttgens, maag-darm-chirurg bij WeightWorks, heeft sinds 2015 al meer dan duizend maagverkleiningsoperaties succesvol uitgevoerd. Met deze ervaring begrijpt hij de vragen en zorgen waarmee verwijzers kampen als het gaat om bariatrische chirurgie. In dit artikel leggen we uit wat bariatrische chirurgie inhoudt, de soorten maagverkleiningsoperaties die WeightWorks aanbiedt, voor wie deze ingrepen geschikt zijn, en welke voordelen én risico’s eraan verbonden zijn. Dit helpt u om goed geïnformeerd te beslissen over een verwijzing en uw patiënt de best mogelijke ondersteuning te bieden.

Wat is bariatrische chirurgie?

Bariatrische chirurgie, of gewichtsverlies chirurgie, omvat verschillende operaties bedoeld om gewichtsverlies te bewerkstelligen door het aanpassen van het spijsverteringsstelsel. Het doel van deze chirurgische ingrepen is niet alleen gewichtsverlies, maar ook het verbeteren of zelfs omkeren van obesitas gerelateerde aandoeningen, zoals type 2 diabetes, hoge bloeddruk, slaapapneu, etc.

Welke typen bariatrische operaties bestaan er?

Er zijn verschillende soorten bariatrische operaties, elk met hun eigen benaderingen en voordelen. Dit zijn wereldwijd de meest gedane ingrepen:

• Gastric Sleeve (sleeve gastrectomy): Hierbij wordt ongeveer 75% van de maag verwijderd, waardoor de maag een smalle buis of ‘mouw’ wordt. Er zit minder voedsel in de maag die gecreëerd wordt waardoor ook het hongergevoel vermindert.
• Gastric Bypass (Roux-en-Y Gastric bypass): Bij deze ingreep wordt een klein deel van de maag afgescheiden (maagpouch) van de rest en rechtstreeks verbonden met het de dunne darm (jejunum). Dit vermindert niet alleen de voedselinname maar beperkt ook de calorie-opname. Bij dit type bypass worden 2 verbindingen gemaakt: Een Gastro-enterostomie (Maag naar darm) en een Entero-enterostomie (dunne darm naar dunne darm) zodat er een “Y”-splitsing zit in het traject van de darm.
• Mini Gastric Bypass (One-anastomosis gastric bypass; eerder ook wel de Omega-loop-bypass genoemd)): Deze bariatrische ingreep is vergelijkbaar met de gastric bypass, een variant die technisch wat minder vergt en iets sneller uitgevoerd kan worden (35 min tov 45-50 min). Het verschil met een ‘gewone’ gastric bypass is de manier waarop de kleine maag verbonden wordt met de dunne darm. Bij de mini bypass, wordt er slechts één verbinding gemaakt tussen de maag en de dunne darm (gastro-enterostomie).

Patiënten worden bij WeightWorks geïnformeerd tijdens een voorlichtingsbijeenkomst door de chirurgen over de typen operaties. Vervolgens wordt er met hen gekeken welke type ingreep het meest geschikt is. Resultaten op de lange termijn laten zien dat het merendeel van de mensen met een gastric bypass na 20 jaar nog steeds een gezond gewicht heeft. Resultaten van de gastric sleeve laten zien dat mensen na 5 jaar soms een toename in gewicht laten zien. Lange termijn resultaten van de mini- gastric bypass worden nog onderzocht; huidige resultaten zijn veelbelovend.

Voor wie is bariatrische chirurgie geschikt?

Patiënten moeten in ieder geval voldoen aan specifieke criteria, namelijk

• BMI >40
• BMI >35 met een van de volgende 6 comorbiditeiten: Hypertensie, Hypercholesterolemie, Diabetes Mellitus, OSAS, Reflux, radiologisch aangetoonde artrose in onderrug of lager.
• BMI >30 én slecht instelbare Diabetes Mellitus in aanmerking voor vergoeding door verzekeraar (Hierbij minimaal 2 medicijnen in gebruik met niet-acceptabele glucose/HbA1c-waardes).
• BMI > 30 waarbij geen sprake is van slecht instelbare DM: mogelijk is een maagverkleining geschikt voor de patiënt, maar de verzekeraar zal het traject niet vergoeden.

Deze criteria worden ook wel maagverkleining criteria genoemd. Het is belangrijk dat patiënten goed geïnformeerd een besluit nemen over bariatrische chirurgie, waarbij ze zich bewust zijn van de levenslange leefstijlverandering die ermee gepaard gaat. 

Wat zijn de voordelen van bariatrische chirurgie?

De voordelen van bariatrische chirurgie gaan verder dan enkel gewichtsverlies. Veel patiënten ervaren aanzienlijke verbeteringen of zelfs volledige genezing van comorbide aandoeningen, een betere levenskwaliteit, en zelfs een langere levensverwachting. Om uw patiënten zo goed mogelijk te kunnen informeren over de positieve effecten van een maagverkleining, hebben we 8 de belangrijkste voordelen hieronder benoemd:

8 Voordelen van een Maagverkleinende operatie: 

De 8 belangrijkste redenen om te kiezen voor bariatrische chirurgie zijn:

• Aanzienlijk gewichtsverlies: Patiënten verliezen gemiddeld 30-35% van het totale gewicht of 60-80% van het overtollige gewicht. Dit maakt dagelijkse activiteiten en bewegen een stuk makkelijker.
• Algehele gezondheid verbetert: Comorbiditeiten verbeteren snel en kunnen zelfs volledig genezen. Let op: Soms moet medicatie voor bijvoorbeeld hypertensie of Diabetes Mellitus al na 1-2 weken aangepast worden omdat het zeer snel op de ingreep kan reageren, zoals voordat er veel gewichtsverlies is.
• Minder hongergevoel: De behoefte aan zoetigheid of vettig eten neemt af, waardoor gezonder eten makkelijker wordt.
• Meer bewegingsvrijheid: Bewegen en sporten gaat veel gemakkelijker; Activiteiten die niet meer mogelijk waren door fysieke klachten, worden weer onderdeel van het dagelijks leven.
• Minimale littekens: De operaties vinden altijd laparoscopisch plaats en de littekens zijn dus klein.
• Snel herstel na de operatie; Gemiddeld zijn de meeste mensen na 2-3 weken weer aan het werk. Zwaar lichamelijk wordt / zwaar tillen wordt 3 weken afgeraden.
• Verbetering van lichaamsbeeld en vermindering van schaamte over het uiterlijk
• Minder vermijding van activiteiten door bijvoorbeeld schaamte over het uiterlijk (vb. zwemmen, kleding passen tijdens winkelen, naar een pretpark gaan etc.)

Bovenstaande voordelen laten zien wat voor grote impact een maagverkleining kan hebben op vrijwel alle aspecten in het dagelijks leven van de patiënt.

Wat zijn de risico’s en overwegingen bij bariatrische chirurgie?

Zoals bij elke chirurgische ingreep, zijn er risico’s verbonden aan bariatrische chirurgie. Deze kunnen variëren van complicaties direct na de operatie tot langetermijneffecten die de voedingsinname beïnvloeden. Adequate nazorg en het doorvoeren van aanpassingen in de levensstijl zijn daarom essentieel voor een succesvolle uitkomst op de lange termijn.

9 Risico’s en aandachtspunten na een maagverkleining:

De 9 belangrijkste aandachtspunten of risico’s behorende bij een maagverkleining zijn:

• Dumping: Dit kan gezien worden als een daling van de bloedsuikerspiegel (reactieve hypoglykemie) wat zeer onprettig voelt (hartkloppingen, zweetaanval, duizeligheid, diarree, zeer moe of flauw worden, etc). Dumping ontstaat met name bij het innemen van suikerrijke producten. Door de snelle passage naar de dunne darm en de snelle opname van de suikers schiet de instelling van de glucose als het ware te ver door waardoor juist een hypoglykemie ontstaat. Dit trekt vanzelf weer bij en kan het beste vermeden worden door goed op productkeuzes te letten.
• Medische complicaties: Risico’s op korte termijn zijn bijvoorbeeld bloedingen en naadlekkage. Op latere termijn kunnen bijvoorbeeld een maagzweer (marginal ulcer), de vorming van gal- en nierstenen, inwendige herniatie of vastlopers (m.n. door slecht kauwen of te grote happen) optreden.
• Vitaminetekorten: Kunnen optreden als er geen supplementen gebruikt worden en komt door mindere inname en wat afgenomen opname. Dit is de reden dat levenslange bariatrie-specifieke supplementen geadviseerd worden. 
• Beperkingen in voeding: Sommige voedingsmiddelen kunnen niet meer (goed) worden verdragen; Dit kan in de loop der tijd wel veranderen en ook weer beter worden.
• Maag- en darmproblemen: Gemiddeld gezien is de ontlasting na een bypass dunner, na een half jaar tot een jaar zien we dit vaak ook spontaan verbeteren, maar er is een kans dat dit zo blijft. De kleur en samenstelling van de ontlasting kan na een bypass ook sterk variëren afhankelijk van de producten die ingenomen zijn. Met medicatie zijn frequentie en consistentie vaak goed bij te sturen.
• Ontwikkeling van lactose-intolerantie: Een nieuwe gevoeligheid voor lactose na de operatie wordt regelmatig gezien.
• Uitstel van zwangerschapswens: Dit kan voor mensen met een kinderwens worden gezien als nadeel van een operatieve ingreep; Aangeraden wordt om 1 jaar te wachten met een zwangerschap na de operatie i.v.m. het snelle afvallen in het eerste jaar na de operatie. Hierna is er geen bezwaar, maar wordt wel geadviseerd om de verloskundige altijd te laten doorverwijzen naar een gynaecoloog voor extra controles (bloedwaardes, etc).
• Overtollige huid: Een gevolg van snel en aanzienlijk gewichtsverlies. De kans op huidoverschot na een maagverkleining lijkt wat groter bij patiënten op oudere leeftijd. Niet iedereen heeft hier last van. Een plastisch chirurg kan hier vaak iets aan doen, maar de ingrepen worden zelden door een verzekeraar vergoed. Het gewicht moet een jaar lang op het nieuwe lage gewicht zitten voordat een ingreep door de plastisch chirurg overwogen zal worden. Gemiddeld zullen patiënten 2 jaar na de bariatrische ingreep pas in aanmerking komen.
• Haaruitval: We zien regelmatig dat het haar van patiënten in de eerste maanden na de operatie een stuk dunner wordt. Dit is een reactie op het afvallen en de grote operatie. Dit staat los van vitamine-tekorten aangezien ze dit standaard al gesuppleerd krijgen en is eigenlijk een reactie op de grote verandering. Het zal gaan herstellen als het evenwicht terug is; Patiënten worden niet kaal.
• Aanleren van nieuwe, adequate copingstrategieën bij patiënten die geneigd zijn tot emotie-eten, eetbuien of een verleden hebben van middelenmisbruik (zoals alcohol)

Na de operatieve ingreep worden de patiënten bij WeightWorks begeleid door het multidisciplinaire team waarbij aandacht is voor zowel de fysieke als mentale gezondheid. Patiënten worden gestimuleerd tot een gezonde leefwijze zodat de kans op complicaties zo laag mogelijk blijft. Het natraject bij WeightWorks duurt 5 jaar. Het is belangrijk dat patiënten de afspraken allemaal volgen, want dit maakt de kans op een goed lange termijn resultaat vele malen groter. De controles van vitamines, ijzer, etc. worden tijdens deze 5 jaar door WeightWorks verzorgd en zo nodig door onze internisten extra gesuppleerd.

Hoe maak je als verwijzer de keuze voor een bariatrisch centrum?

Bij het kiezen van een maagverkleining ziekenhuis voor uw patiënt, is het belangrijk te kijken naar de expertise van het chirurgisch team, de beschikbaarheid van multidisciplinaire zorg en de kwaliteit van de nazorg. We adviseren een verwijzing  naar een obesitas kliniek binnen Nederland, vanwege de hoge kwaliteit van zorg en wetenschappelijk aangetoonde behandeltrajecten. We raden maagverkleining trajecten in het buitenland af. In het buitenland zijn de keuzes voor het type maagverkleining vaak beperkt, met name bepaald door de expertise van de chirurg en is nazorg voor een maagverkleining in het traject vaak niet aanwezig, waardoor patiënten weinig of geen begeleiding krijgen bij het bestendigen van een langdurige gedragsverandering. Daarnaast wordt bariatrische chirurgie, inclusief het voor- en nazorgtraject in Nederland, vergoed door de verzekeraar, wanneer de patiënt voldoet aan de maagverkleining criteria. Ten slotte kunt u voor het bepalen van een geschikt bariatrisch centrum online kijken naar beoordelingen van patiënten voor een eerlijke beoordeling van het behandelcentrum. 

U wilt uw patiënt verwijzen naar een bariatrisch centrum

Bariatrische chirurgie biedt patiënten niet alleen een weg naar aanzienlijk gewichtsverlies, maar ook naar een leven met minder gezondheidsklachten, meer energie en een hogere kwaliteit van leven. U heeft de nodige informatie over de verschillende soorten maagverkleiningsoperaties, de voordelen en de risico’s, en de criteria waaraan een patiënt moet voldoen, gelezen en bij WeightWorks begrijpen we dat deze uitgebreide informatie u kan helpen om uw patiënt zo goed mogelijk te begeleiden in de besluitvorming. Wilt u uw patiënt verwijzen voor een maagverkleining traject, dan vindt u op onze pagina voor verwijzers informatie over de wijze van verwijzing, een overzicht van ons pré- en postoperatief traject en vindt u onze contactgegevens. Mocht u vragen hebben voor ons, dan denken wij graag met u mee! 

Over WeightWorks

De WeightWorks kliniek is in 2021 opgericht en is speciaal gebouwd en ingericht voor dit type operaties. Samen met het multidisciplinaire team, bestaande uit internisten, psychologen, diëtisten, leefstijlcoaches en verpleegkundigen zorgen zij dat de patiënten de allerbeste behandeling en nazorg krijgen. Daarnaast zijn de wachttijden tot screening en operatie kort. Bij WeightWorks krijgen patiënten een individueel behandeltraject, waardoor we de patiënt een programma op maat kunnen aanbieden. Het nazorgtraject duurt 5 jaar en daarin zal de patiënt worden begeleid in het aanwenden van een gezonde leefstijl, voorkomen van terugval in oude, ongezonde patronen, het verbeteren van lichaamsbeeld en het monitoren van de lichamelijke gezondheid. Voor consultatie rondom bariatrie en lichamelijke gezondheid van uw patiënt kunt u als verwijzer terecht bij het behandelteam van WeightWorks.