Eetbuien en maagverkleining – Kom ik in aanmerking voor een operatie?

“Het maakt niets meer uit, nu is het toch al verpest.” Mevrouw S. is patiënt bij WeightWorks en beschrijft haar gedachten tijdens een eetbui. Ze schaamt zich over haar eetgedrag en het feit dat ze geen controle kan houden over wat ze eet. Ze is erg gemotiveerd om haar levensstijl aan te passen en wil weten of ze in aanmerking komt voor een maagverkleining. Msc. Angélique Vijghen, GZ- Psycholoog bij WeightWorks, behandelt al meer dan 10 jaar (ernstige) eetproblematiek, waaronder de eetbuistoornis. Zij weet dat eetbuien en emotie-eten vaak voorkomen bij mensen met ernstig overgewicht. “Als mensen met ernstig overgewicht in aanmerking willen komen voor een maagverkleining is het belangrijk dat ze grip krijgen op hun eetgedrag zodat ze op lange termijn voordeel kunnen halen uit de maagverkleining. Als deze mensen eten gebruiken om bijvoorbeeld gevoelens weg te drukken, kan het zijn dat ze na de operatie ook weer te veel gaan eten. Het is daarom nodig om vóór de operatie te onderzoeken hoe ze op een andere manier met spanning, onrust of verdriet kunnen omgaan.”
In dit artikel leggen we uit wat eetbuien zijn, de oorzaken ervan en wat het verschil is met emotie-eten. We leggen uit waarom er tijdens maagverkleining screenings/intakes vragen worden gesteld over eetbuien (en emotie-eten) en waarom je beter eerlijk kunt zijn over je eetgedrag. Ook leggen we uit of je met eetbuien in aanmerking komt voor een maagverkleining en welke stappen je kunt ondernemen als je na je maagoperatie toch weer last krijgt van eetbuien.

Wat zijn eetbuien?

Eetbuien zijn periodes waarin iemand in korte tijd een grote hoeveelheid voedsel eet, vaak sneller dan normaal en meestal tot het punt van ongemak of zelfs pijn. Tijdens deze momenten van overeten is er sprake van verlies van controle over het eten en gevoelens van schaamte of schuld achteraf. Eetbuien komen vaak voor bij mensen met eetstoornissen zoals de eetbuistoornis (Binge Eating) of boulimia nervosa. Bij de eetbuistoornis en boulimia is het eetgedrag zo verstoord geraakt dat het dagelijks leven eronder lijdt. Ook neemt het eten of nadenken over eten (en/of lichaam) veel tijd in beslag. De stoornissen leiden tot nare gevoelens en problemen op gebied van zelfbeeld of lichaamsbeeld. Eetbuien kunnen ook voorkomen bij mensen zonder een vastgestelde eetstoornis diagnose.

7 Kenmerken van Eetbuien:

1. Grote hoeveelheden Voedsel: Tijdens een eetbui wordt er meer voedsel gegeten dan wat de meeste mensen binnen dezelfde tijd, onder vergelijkbare omstandigheden zouden eten.
2. Verlies van Controle: Het gevoel tijdens de eetbui geen beheersing (=rem) te hebben over het eten
3. Snel eten: Voedsel wordt snel en haastig gegeten, vaak zonder er echt van te genieten.
4. Misselijk/ Overvol: Er wordt zoveel voedsel gegeten totdat een onaangenaam gevoel of misselijkheid ontstaat.
5. Hoofdhonger: Er worden grote hoeveelheden voedsel gegeten zonder dat iemand lichamelijk trek heeft.
6. Stiekem eten: Veel mensen proberen hun eetbuien te verbergen; ze eten alleen uit schaamte voor de hoeveelheid die ze eten
7. Negatieve gevoelens achteraf: Na een eetbui kunnen gevoelens van schaamte, schuld en walging naar boven komen.

Eetbuien kunnen we onderverdelen in ‘objectieve’ en ‘subjectieve’ eetbuien. Bij beiden is het belangrijkste kenmerk dat iemand het idee heeft weinig controle te hebben over het eetgedrag. Objectieve eetbuien zijn eetbuien wanneer iemand in korte tijd heel veel eet (vb. hele verpakkingen) en niet goed kan stoppen. Subjectieve eetbuien voelen hetzelfde, maar de hoeveelheid voedsel is normaal of klein. Het kan voorkomen dat je de hele dag door snaait (snaaibuien) zonder dat je dit kunt stoppen. Beide typen eetbuien kunnen gevoelens van schaamte en schuld veroorzaken.

Kan ik een maagverkleining krijgen als ik eetbuien heb?

Als je regelmatig last hebt van eetbuien, dan zul je niet direct in aanmerking komen voor een maagverkleining. Je zult eerst begeleidende gesprekken krijgen die je helpen om meer grip te krijgen op je eetbuien. Tijdens de screeningsafspraken zul je vragen krijgen over eetbuien (hoe vaak, hoe veel eet je, etc.). De reden waarom hierover vragen worden gesteld is omdat het behandelteam wil weten of je controleverlies ervaart over je eten. Als dit zo is, dan zal met jou een plan worden opgesteld, vaak met de diëtist en/of psycholoog. Je leert dan hoe je meer grip kunt krijgen over je eetbuien. Als dit niet binnen enkele gesprekken lukt, dan kun je worden verwezen naar een behandelafdeling (bijvoorbeeld bij een GGZ) die met jou gaat werken aan het verhogen van controle over je eetgedrag. Soms is dit een teleurstelling, omdat je je al zo had ingesteld op de maagverkleining. Het duurt dan wat langer voordat je in aanmerking komt voor de operatie. De reden dat je eerst grip moet leren krijgen op je eetbuien is om ervoor te zorgen dat je na de maagverkleining rustig kan herstellen en niet door eet als je kleinere maag vol is. Je wil op de lange termijn je gewichtsverlies behouden en dat lukt veel beter zonder eetbuien.

Kan ik beter niet vertellen op een intakegesprek dat ik eetbuien heb?

We begrijpen dat je graag in aanmerking komt voor een maagverkleining en dat je het niet fijn vindt als een operatie langer op zich laat wachten. Toch raden we je aan eerlijk te zijn over je eetgedrag. Het behandelteam wil dat jij op de lange termijn gewichtsverlies kan behalen en behouden. Zij kunnen jou het beste helpen als ze vóór de operatie weten waar je tegenaan loopt en wat de triggers (oorzaken) zijn van je ontremde eetgedrag. Ook willen we voorkomen dat je na de operatie op zoek gaat naar andere middelen, zoals alcohol, als je door je maagverkleining niet meer zoveel kan eten. Het is niet handig als de eetbuien dan vervangen worden door een ander middel. Door open te zijn kan het behandelteam jou het beste begeleiden naar een gezonde leefstijl op de lange termijn.

Wat is de oorzaak van eetbuien en wat kan ik eraan doen?

Eetbuien kunnen door verschillende factoren worden veroorzaakt. We beschrijven de 3 belangrijkste oorzaken, ook wel triggers van eetbuien genoemd.

1. Fysieke (=lichamelijke) oorzaak: Als je lange tijd te weinig eet, krijg je sterke wisselingen in je bloedsuikerspiegel. Je kan het weinig eten bepaalde tijd volhouden, maar op een gegeven moment neemt het lichaam over: je eet meer dan gepland en kan het niet tegenhouden. Dit komt dus door een reactie van je lichaam om voldoende binnen te krijgen. Op de screenings zien we vaak dat mensen te weinig eten in de basis, en daardoor last hebben van eetbuien. Oplossing: Je kunt dit oplossen door een goede basisvoeding te nemen (3 maaltijden en 3 tussendoortjes), zodat je je meer verzadigd voelt. Je suikerspiegel zal minder sterk wisselen en je lichaam zal minder drang hebben om veel in één keer te eten.
2. Psychische oorzaak: Eetbuien kunnen ontstaan door emoties zoals stress, verdriet of verveling. Je gebruikt eten om deze gevoelens te verdoven of spanning te ontladen.
   Oplossing: Als je hiervan af wil komen is het belangrijk dat je leert hoe je op een andere, gezonde manier met emoties kan omgaan. We noemen dit gezonde copingstrategieën.
3. Gewoonte: Eetbuien kunnen een gewoonte worden. Als je iets lange tijd op een bepaalde manier doet, dan wordt het een gewoonte. Als je dus bijvoorbeeld altijd na het avondeten snoept, dan zul je automatisch zin krijgen in iets lekkers als je avondeten op is. Ook kan het zo zijn dat bepaalde plekken zijn gekoppeld aan eten. Zoals bijvoorbeeld een bepaalde plek op de bank, of bijvoorbeeld je bed als je eet in de slaapkamer.
   Oplossing: De context (= situatie, tijdstip of plek) moet weer neutraal worden als je van je eetbuien af wil. Oftewel: de koppeling tussen eten en die plek moet worden opgeheven. Ga bijvoorbeeld op een andere plek op de bank zitten; eet niet meer op je slaapkamer etc. Het duurt even voordat je ‘eetbui plek’ geen trigger meer is, maar uiteindelijk zul je minder drang hebben naar je eetbuivoedsel op die plek. Onderschat dus niet hoe groot de trigger om te eten kan zijn bij een bepaalde context of plaats!

Is emotie-eten hetzelfde als eetbuien?

Emotie-eten en eetbuien lijken op elkaar, maar zijn niet hetzelfde. Bij emotie-eten eet je als je gevoelens van stress, verdriet of verveling ervaart om je beter te voelen. Het kan zijn dat je erna niet zo stilstaat bij het eten (geen schaamte/ ongemak) en dat je geen controleverlies ervaart over het eten. Dit is anders bij eetbuien. Je ervaart dan wél controleverlies, en voelt je achteraf vaak schuldig. Ook kunnen eetbuien optreden als je onregelmatig of te weinig eet. Te weinig eten kan leiden tot schommelingen in je bloedsuikerspiegel. Als je dan gaat eten kan het zijn dat je weinig rem ervaart omdat je lichaam op dat moment veel voeding wil binnenkrijgen. In dat geval staat een eetbui dus los van emoties.

Verdwijnen eetbuien na je maagverkleining?

Een maagverkleining helpt je om minder te eten, maar het is geen garantie dat eetbuien zullen verdwijnen. Doordat je maag kleiner is zul je veel minder kunnen eten. Als je vóór de operatie vaker eetbuien had, omdat je geen verzadigingsgevoel had, kan het zijn dat de eetbuien niet meer terugkomen omdat je nu wel een vol gevoel ervaart. Als je vóór de operatie eetbuien had om stress of emoties te verdoven, is het belangrijk dat je andere manieren hebt aangeleerd om met je gevoelens om te gaan. Als dit niet zo is, dan kan het zijn dat je bij onrust weer wil eten. Het kan ook zo zijn dat je – omdat je snel vol zit- op zoek gaat naar andere middelen, zoals roken of alcohol. Daarom is het belangrijk om al vóór de operatie te leren hoe je spanning ontlaadt en met negatieve gevoelens kan omgaan op een manier die niet schadelijk voor je is.

Wat kan ik doen als ik na de maagverkleining weer eetbuien krijg?

Als je na een maagverkleining (weer) eetbuien krijgt en je deze niet zelf onder controle krijgt, neem dan contact op met de behandelaren van de afdeling waar je de maagverkleining hebt ondergaan. Eetproblemen of emotie-eten na maagverkleining kunnen voorkomen, ook wanneer je maag een stuk kleiner is dan vóór de maagverkleining. Eetbuien kunnen je onzeker of angstig maken. Je bent bang dat je je maag oprekt en dat je weer zwaar zal worden. Eerder in dit artikel hebben we beschreven wat je kunt doen om meer grip te krijgen op je eetbuien. Lukt het je vervolgens zelf niet om van je eetbuien af te komen, vraag dan om hulp. Bij WeightWorks is de psycholoog degene die je daarbij kan helpen. Samen maak je een plan om meer grip te krijgen op je eetgedrag.

Ik weet nu meer over eetbuien en maagverkleining; kan ik wel op intake komen als ik eetbuien heb?

Je hebt veel gelezen over de oorzaken van eetbuien en hoe je er vanaf kan komen. Je zou het liefst op korte termijn in aanmerking komen voor een maagverkleining, maar je weet nu dat je niet direct een maagverkleining kan ondergaan als je regelmatig last hebt van eetbuien. Bij WeightWorks begrijpen we dat je naar een nieuwe fase in je leven wil. Je wil afvallen met de maagverkleining en je beter in je vel voelen. Dit wensen wij je natuurlijk ook toe en daarom willen we tijdens de screeningsafspraak met jou kijken hoe je je eetgedrag kunt veranderen zodat je de maagverkleining kunt krijgen. Je kunt dus gewoon bij ons op screeningsafspraak komen als je eetbuien hebt. Denk je na over een maagverkleining, en vraag je je af of je in aanmerking komt? Doe dan de quickscan. Als je in aanmerking komt, bespreek dan met je huisarts een verwijzing naar WeightWorks.